«Το παραμύθι μου «Βυθός ώρα μηδέν» περνάει το μήνυμα: «Όχι στον εκφοβισμό-Μιλάω και δε φοβάμαι»
Γράφει η Ζέτα Φλισκανοπούλου
Η καραντίνα εν μέσω Κορωναιού και ο επαναλαμβανόμενος φόβος για τον αόρατο ιό, πυροδότησε την έμπνευση της παιδαγωγού και διευθύντριας του 9ου Δημοτικού Σχολείου Δέσποινας Κασάπα, ώστε να πλεχτεί η ιστορία ενός συγγραφικού ταξιδιού ,που είχε ξεκινήσει νοερά χρόνια πριν.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εκφοβισμού, μας μιλά για τους ήρωες του παραμυθιού της που από θύτες που παρενοχλούν άλλα ζωάκια γίνονται θύματα. Τη στιγμή εκείνη μηδενίζεται ο χρόνος στο βυθό για να σκεφτούν, να αναθεωρήσουν, να ζητήσουν συγνώμη.
Σε μια περίοδο που η αύξηση περιστατικών βίας στα σχολεία έχει αυξηθεί και η ελληνική κοινωνία «βομβαρδίζεται» από καταγγελίες ανθρώπων της τέχνης που μιλούν για παραβατικές συμπεριφορές, μας επισημαίνει πόσο σημαντική είναι η θωράκιση των παιδιών ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του εκφοβισμού, αλλά και πόσο σπουδαίος είναι ο ρόλος της ανθρωπιστικής διάστασης της παιδείας που καλλιεργεί το σεβασμό, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση, τη συμμετοχικότητα.
Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που ζούμε μας στέλνει μέσα από τη συνέντευξη της το πιο ωραίο μήνυμα αγάπης «Η αγάπη είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημα, μας δίνει δύναμη πρώτα να αλλάξουμε τον εαυτό μας κι ύστερα τον κόσμο όλο»
-Την περίοδο της καραντίνας πραγματοποιήσατε την πρώτη σας συγγραφική προσπάθεια, πώς γεννήθηκε αυτή σας η επιθυμία;
Πριν χρόνια είχε πολιορκήσει το μυαλό μου η συγγραφή ενός παραμυθιού με θέμα τον εκφοβισμό. Είχαν γεννηθεί οι ήρωές του κι έμενε να πλεχτεί η ιστορία , η οποία είχε ήδη ξεκινήσει το ταξίδι της. Ως παιδαγωγός με πολλά χρόνια εμπειρίας στην εκπαίδευση παρατηρούσα στα σχολεία φαινόμενα εκφοβισμού. Ήθελα μέσα από το παραμύθι μου να περάσει στα παιδιά το μήνυμα. « Όχι στον εκφοβισμό – Μιλάω και δεν φοβάμαι »
Έμελλε λοιπόν να ολοκληρωθεί την περίοδο της πρώτης καραντίνας εν μέσω κορωνοϊού και να εκδοθεί τον Αύγουστο του 2020 από τις εκδόσεις Οσελότος.
Σίγουρα υπήρχε περισσότερος χρόνος λόγω της καραντίνας για να συνεχίσω το παραμύθι αλλά εκείνη την περίοδο ένιωσα όπως και πολλοί συμπολίτες μας, έναν φόβο απέναντι στον αόρατο ιό. Ίσως αυτός ο επαναλαμβανόμενος φόβος πυροδότησε την έμπνευσή μου για την ολοκλήρωση και τη γέννηση του παραμυθιού μου ΒΥΘΟΣ ώρα μηδέν.
–Tι σας οδήγησε να επιλέξετε ως ήρωες του βιβλίου σας τα ζωάκια του βυθού της θάλασσας;
Τα παιδιά αγαπούν τα ζώα. Η επίδραση των ζώων στα παιδιά είναι πολλαπλά ευεργετική. Μέσα από τα ζώα καλλιεργούνται και αναπτύσσονται πολλές αξίες όπως ο ανθρωπισμός, η οικολογική συνείδηση, η κοινωνική ευθύνη κι αλληλεγγύη , η υπευθυνότητα , η φροντίδα για τους άλλους, η αυτοπεποίθηση , η αυτοεκτίμηση κι ο αλτρουισμός.
Τα παιδιά επίσης αγαπούν τη θάλασσα η οποία τους προσφέρει χαρά και ψυχαγωγία. Ο πολύχρωμος βυθός της κρύβει πολλές ομορφιές , δίνει τη δυνατότητα για υπέροχες εξερευνήσεις και μακροβούτια. Μέσα σε αυτόν ζούνε τα ζωάκια της θάλασσας. Έγινε λοιπόν ένα πάντρεμα του βυθού με τα υπέροχα ζωάκια που ζουν εκεί κι έτσι γεννήθηκαν οι ήρωες του παραμυθιού μου.
– Ποια κακή συγκυρία οδήγησε τους ήρωες σας στον «Βυθό ώρα μηδέν»;
Οι ήρωες του παραμυθιού μου οδηγήθηκαν στο «Βυθό ώρα μηδέν » όταν από θύτες που παρενοχλούσαν τα άλλα ζωάκια , έγιναν θύματα και βρέθηκαν στη θέση των ζώων που εκφόβιζαν. Τη στιγμή εκείνη μηδενίστηκε ο χρόνος στο Βυθό. Αυτή η συγκυρία τους έκανε να σκεφτούν , να αναθεωρήσουν , να ζητήσουν συγγνώμη και να γίνουν όλοι μια μεγάλη παρέα.
–Tι ρόλο έπαιξαν οι δύο γιοί σας, Αποστόλης και Μιχάλης στην συγγραφή του βιβλίου μια και στην αρχική σελίδα του βιβλίου τους το αφιερώνετε; To διάβασαν το βιβλίο και αν ναι τι κριτική σας έκαναν;
Οι γιοι μου Αποστόλης και Μιχάλης είναι πηγή έμπνευσης στη ζωή μου. Ήταν οι πρώτοι που διάβασαν το παραμύθι. Αντέδρασαν πολύ θετικά και μου έδωσαν κίνητρο για να προχωρήσω στην έκδοσή του. Έτσι την πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια την αφιέρωσα στους υπέροχους γιους μου.
-«…θα πρέπει αγάπη να’ χουμε για να αλλάζουμε με καλοσύνη στη ψυχή, αγαπημένοι μια ζωή». Αυτή είναι μια φράση του βιβλίου σας, πόσο μεγάλη αξία έχει να καταλάβουν τα παιδιά το βαθύ ανθρώπινο μήνυμα της καλοσύνης της ψυχής;
Η αγάπη είναι συναίσθημα έντονης στοργής και προσωπικής αφοσίωσης. Στη φιλοσοφία, η αγάπη είναι αρετή που εκπροσωπεί την ανθρώπινη ευγένεια, συμπόνια και καλοσύνη. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν τα παιδιά το βαθύ ανθρώπινο μήνυμα της καλοσύνης και της αγάπης. Η αγάπη είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημα, μας δίνει δύναμη πρώτα να αλλάξουμε τον εαυτό μας κι ύστερα τον κόσμο όλο. Έτσι θα μπορούμε να ζούμε αγαπημένοι γιατί η ζωή μας είναι ωραία μόνο αν είμαστε παρέα.
-Είστε εκπαιδευτικός και Διευθύντρια του 9ου Δημοτικού Σχολείου Αλίμου από το 2010. Το παιδικό λογοτεχνικό σας βιβλίο βοηθά να καταλάβουν γονείς και παιδιά την αξία της αλληλεγγύης, της συνύπαρξης, της αποδοχής, της ιδιαιτερότητας .Ο ρόλος σας ως εκπαιδευτικός έπαιξε ρόλο στη συγγραφή του βιβλίου;
Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο μέσα από τις δράσεις και τα παραδείγματα των ηρώων του βοηθάει γονείς και παιδιά να καταλάβουν τις αξίες της αλληλεγγύης, της συνύπαρξης και της αποδοχής της ιδιαιτερότητας. Σίγουρα η ιδιότητά μου ως εκπαιδευτικός έπαιξε ρόλο στη συγγραφή του βιβλίου, στην επιλογή του θέματος και στο μήνυμα που θέλει να περάσει στα παιδιά που είναι μιλάω και δε φοβάμαι – λέω όχι στον εκφοβισμό.
– Δεδομένο ότι το βιβλίο σας δίνει την δυνατότητα σε γονείς και εκπαιδευτικούς να το αξιοποιήσουν για την πρόληψη της βίας, υπάρχουν περιστατικά βίας που έπρεπε να αντιμετωπίσετε στο σχολείο όλα αυτά τα χρόνια και αν ναι πώς τα διαχειριστήκατε;
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η συχνότητα των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού.
Υπάρχουν δύο άξονες στρατηγικής για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Ο ένας είναι η πρόληψη του φαινομένου, ο άλλος η διαχείριση του περιστατικού, η οποία γίνεται με την ολιστική προσέγγιση του σχολείου ( whole school approach ). Αυτή βασίζεται στη συμμετοχή όλων των μελών της σχολικής κοινότητας σε συνεργασία με τις οικογένειες θύτη- θύματος και των παιδιών. Ο εκπαιδευτικός είναι ο καταλληλότερος απ΄ όλους να αντιμετωπίσει το σχολικό εκφοβισμό, να τον προλάβει και να γίνει διαμεσολαβητής των καταστάσεων.
-Πιστεύετε ότι μετά την απήχηση που είχε το βιβλίο σας, βρίσκεται ήδη στην βιβλιοθήκη του Δήμου, σε νηπιαγωγεία, δημοτικούς παιδικούς σταθμούς και δημοτικά σχολεία, ο Ζουμεροχταποδάκης, η κυρά τσούχτρα και ο Πορτοκαλάκης Καβουράκης ίσως έχουν και άλλες ιστορίες να διηγηθούν;
Οι ήρωες του παραμυθιού μου ο Ζουμεροχταποδάκης , η κυρα- Τσούχτρα και ο Καβουράκης Πορτοκαλάκης έχουν να μας διηγηθούν ακόμη πολλές ιστορίες. Ήδη έχουν αρχίσει και παίρνουν ζωή πάλι για να μας τις παρουσιάσουν. Να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο Αλίμου, την Πρόεδρο και την Αντιπρόεδρο της Πρωτοβάθμιας Σχολικής Επιτροπής του Δήμου Αλίμου, όλους τους μικρούς αναγνώστες, τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς και όλους τους φίλους που αναγνώρισαν το μήνυμα του βιβλίου.
–O εκδοτικός οίκος Οσέλιδος ήταν μια αυθόρμητη επιλογή ή το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος εκδοτικός οίκος αποτελεί ένα ανθρώπινο, φιλικό περιβάλλον όπου σέβονται και εκτιμούν τους νέους συγγραφείς, σας οδήγησε εκεί;
Ο εκδοτικός οίκος Οσελότος ήταν η πρώτη μου επιλογή. Με κέρδισε το ανθρώπινο και φιλικό περιβάλλον.Η γλυκύτητα της εκδότριας κ. Παντοπούλου και της ομάδας της. Η εκτίμηση και ο σεβασμός προς τους νέους συγγραφείς καθώς και η άψογη συνεργασία που είχα με όλη την ομάδα του εκδοτικού οίκου. Ήταν αυτό που λέμε με την πρώτη ματιά.
-Σε αρμονία με το κείμενο η εξαιρετική εικονογράφος Γιούλη Τάκου, έδωσε ζωή και χρώμα στην ιστορία σας. Πιστεύετε ότι η εικονογράφηση της και ο σεβασμός της στην εικόνα βοήθησε να αναδειχθεί ακόμα καλύτερα το παραμύθι σας;
Η Γιούλη Τάκου είναι μια εξαιρετική εικονογράφος . Από την πρώτη στιγμή που είδα τη δουλειά της, είχα την ενσυναίσθηση ότι θα δώσει ζωή και χρώμα στους ήρωες και στην ιστορία μου. Η Γιούλη έκανε εικόνα αυτό που εγώ είχα ακριβώς στο μυαλό μου. Σίγουρα η εικονογράφηση βοηθάει στο να αναδειχθεί ένα παραμύθι . Εξάλλου μια εικόνα χίλιες λέξεις.
–To βιβλίο σας κυκλοφόρησε μια χρονική στιγμή που η ελληνική κοινωνία «βομβαρδίζεται» από καταγγελίες αθλητών και ανθρώπων της τέχνης για παραβατικές συμπεριφορές. Τέτοια συγγραφικά βιβλία σαν το δικό σας, όταν διαβάζονται στα παιδιά σε μικρή ηλικία ,οπότε αφομοιώνονται και τα μηνύματα τους, μπορεί να τα αποτρέψουν ως ενήλικες να συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο που να προσβάλει τον συνάνθρωπο τους;
Ο εκφοβισμός, η βία, η επιθετικότητα, η παραβατική συμπεριφορά με όποια μορφή κι αν παρουσιάζεται λεκτική, σωματική ή ψυχολογική είναι θέμα διαχρονικό υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Το θέμα είναι να αποτρέπονται τέτοιες συμπεριφορές. Αυτό μπορεί να γίνει ξεκινώντας απο την παιδική ηλικία. Πρέπει να θωρακίσουμε τα παιδιά ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν το φαινόμενο του εκφοβισμού. Το παιδικό βιβλίο που περνάει το μήνυμα – μιλάω και δεν φοβάμαι , δεν ντρέπομαι γι αυτό που μου συμβαίνει – θα ενισχύσει τις καλές συμπεριφορές , θα αποτρέψει τις αρνητικές, θα θέσει τα όρια και την καλή συνεργασία με την ομάδα. Μέσα από το παραμύθι και τους ήρωές του τα παιδιά διδάσκονται κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές και βρίσκουν λύσεις ώστε να αντιμετωπίζουν προβλήματα παρόμοια με εκείνα των ηρώων του. Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν με κουλτούρα μη αποδοχής της βίας και να έχουν θετικά πρότυπα συμπεριφοράς . Τότε μόνο μπορεί να τα αποτρέψουν και ως ενήλικες να συμπεριφέρονται με τρόπο που να μην προσβάλλει τον συνάνθρωπό τους .
-Μια και αύριο είναι η Παγκόσμια ημέρα σχολικού εκφοβισμού και είναι γνωστό ότι ο ενδοσxολικός εκφοβισμός και η θυματοποίηση δεν αποτελεί μόνο εκπαιδευτικό αλλά και κοινωνικό πρόβλημα, πιστεύετε ότι εκδηλώνεται στο περιβάλλον του σχολείου αλλά απηχεί στρεβλώσεις του ευρύτερου κοινωνικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος;
Η παγκόσμια ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας είναι η 6η Μαρτίου. Την ημέρα αυτή γίνονται στα σχολεία διάφορες εκδηλώσεις με σκοπό την ενημέρωση των παιδιών και των γονέων και στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Ο εκφοβισμός και η θυματοποίηση δεν αποτελεί μόνο εκπαιδευτικό πρόβλημα αλλά και κοινωνικό. Ο εκφοβισμός που εκδηλώνεται στο σχολικό περιβάλλον και δεν αντιμετωπίζεται θα έχει αρνητικές συνέπειες στην κοινωνικοποίηση του παιδιού, στην μετέπειτα ομαλή ενσωμάτωσή του στην κοινωνία, με αρνητική απήχηση στο ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον.
-Ως εκπαιδευτικός και Διευθύντρια πιστεύετε ότι τα μαθησιακά αποτελέσματα ή ο αξιακός χαρακτήρας του σχολείου είναι πιο σημαντικός ώστε να μπορεί να βοηθήσει στη μη εξάπλωση του bulling;
Ο ρόλος του σχολείου είναι σημαντικός όπως εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος της οικογένειας, που μπορεί να βοηθήσει στη μη εξάπλωση του bu Η οικογένεια θα πρέπει να έχει σταθερή τοποθέτηση ορίων, καλή επικοινωνία με το παιδί κι ενίσχυση καλών συμπεριφορών. Από την άλλη στο σχολείο θα πρέπει να εφαρμόζονται οι σχολικοί κανονισμοί για τη βία, να υπάρχει επίβλεψη στα διαλείμματα και να υποστηρίζονται οι μαθητές από τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο.
–H ηθική και ανθρωπιστική διάσταση της παιδείας, στην καλλιέργεια του σεβασμού, της ενσυναίσθησης, της αλληλεγγύης και της συμμετοχικότητας, πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στην δημιουργία ενός ασφαλούς σχολείου;
Το σχολείο οφείλει να είναι ένας χώρος μάθησης και χαράς, που βοηθάει στην ομαλή και υγιή ανάπτυξη ενός παιδιού. Η ανθρωπιστική διάσταση της παιδείας καλλιεργεί ανθρωπιστικές αξίες όπως το σεβασμό, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση και τη συμμετοχικότητα. Όλες αυτές οι ανθρωπιστικές αξίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός σχολείου, όπου ο μαθητής νιώθει ασφάλεια, μαθαίνει, αισθάνεται χαρά και αναπτύσσει μια υγιή προσωπικότητα.
–To Υπουργείο Παιδείας, και Θρησκευμάτων, στην κατεύθυνση της βελτίωσης του κλίματος στα σχολεία έχει προχωρήσει το νέο πλαίσιο οργάνωσης Σχολικής Ζωής. Οι δάσκαλοι επιμορφώνονται πάνω σε τέτοια θέματα;
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει κατανοήσει το γεγονός ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα σε θέματα πρόληψης και προαγωγής της υγείας των μαθητών/μαθητριών και δημιούργησε το τμήμα Αγωγής Υγείας. Μέσα στη θεματολογία του τμήματος Αγωγής Υγείας είναι και ο εκφοβισμός. Αυτό αποτελεί ένα σοβαρό βήμα για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών στο σχολείο. Οι δάσκαλοι επιμορφώνονται σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης της σχολικής βίας . Μάλιστα υπάρχει και υπεύθυνος δάσκαλος για τη σχολική βία σε κάθε σχολείο, που έχει αρμοδιότητα την πρόληψη και την αντιμετώπισή της.
-Τέλος αν επιλέγατε με μια φράση του βιβλίου σας για να κλείσουμε αυτή την συνέντευξη, με ποια θα μας αποχαιρετούσατε;
Θα σας αποχαιρετούσα με στίχους από το έμμετρο οπισθόφυλλο του βιβλίου μου
Θα πρέπει αγάπη να’ χουμε
Τον κόσμο για ν’ αλλάξουμε
Με καλοσύνη στην ψυχή
Αγαπημένοι μια ζωή
Γιατί η ζωή μας είναι ωραία,
Μόνο αν είμαστε παρέα!
