Νικολένα Καλαϊτζάκη- Ζούνη: Η ποιητική συλλογή «Κόκκινες λέξεις» μετουσίωσε την βασανιστική σιωπή σε αλήθεια.

Της Ζέτας Φλισκανοπούλου

Έκανε ένα βήμα πίσω και έμεινε να κοιτά τις «κόκκινες λέξεις» της.

Δεν ήταν τυχαία κίνηση, ήταν από επιλογή. Η ποίηση της Νικολένας  Καλαϊτζάκη έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει το συνηθισμένο σε έκτακτο, να αναδείξει την ανθρώπινη εμπειρία, να μας ενώσει μέσα από την ομορφιά των λέξεων.

Σε άπλετο φως, με τον καθαρό αέρα του θάρρους της, η Νικολένα  Καλαϊτζάκη δεν αφήνει να κακοφορμίσουν οι πληγές την σιωπής. Σαν ξαφνικά να λύθηκε μια βασανιστική σιωπή, καταθέτει με τον πιο ιερό τρόπο την ψυχή της,” ένα παιχνίδι λέξεων, μια κιβωτό συναισθημάτων και πολυσήμαντων νοημάτων, ένα γόνιμο πεδίο ανακάλυψης και εξερεύνησης του εαυτού, αλλά και ένα ανοιχτό πεδίο επικοινωνίας”.

Μετουσίωσε την οδύνη σε αδιάκοπη δράση και η αλήθεια μέσα από την ποιητική συλλογή της «Κόκκινες λέξεις» από τις εκδόσεις Νίκας, έγινε ισχυρότερη. Το ταξίδι των «κόκκινων λέξεων» είναι ο κεντρικός άξονας της εμπειρίας της, όχι ως απλή μετακίνηση, αλλά ως ενδοσκοπική διαδικασία. Δεν ξέρω από πού αρχίζει και που τελειώνει η ποίηση της, γιατί όλος ο κόσμος της είναι μια ποίηση.

«Όταν το μελάνι ποτίζει το λευκό χαρτί, τότε οι «λέξεις» της Ποίησης γίνονται «κόκκινες». Ένα βαθύ «κόκκινο» χρώμα, ίδιο με αυτό που έχει το αίμα όταν διψάει για ζωή.
Όταν βουτάει στην πληγή, όταν ορμάει και παραδίδεται στον έρωτα  αμαχητί…
Όταν θυμώνει, όταν φοβάται και θρηνεί.
Όταν θυμάται…
39 ποιήματα φτιαγμένα από ρεαλισμό, σουρεαλισμό, άκρατο λυρισμό, καυστικό χιούμορ και ειρωνεία αναζητούν την «υπέρβαση»!

 

-«Κόκκινες λέξεις»…η ποίηση λειτούργησε παρηγορητικά, θεραπευτικά ή επαναστατικά;

Η ποίηση αποτελούσε πάντοτε για μένα το πολύτιμο καταφύγιο μου. Μελετούσα την ποίηση από παιδί, μέσα από τους στίχους των μεγάλων ποιητών μας, και έγραφα από παιδί τα δικά μου ποιήματα. Θα έλεγα, λοιπόν, πως η ποίηση υπήρχε στον κυτταρικό μου πυρήνα εξαρχής. Οι «Κόκκινες λέξεις» είναι η πρώτη μου ποιητική συλλογή, που αποφάσισα να μοιραστώ με τον έξω κόσμο, το πρώτο μου και αγαπημένο βιβλίο, το οποίο αποτελεί το απόσταγμα χρόνων ενασχόλησης μου με την ποίηση και την συγγραφή γενικότερα. Αγαπώ τόσο την ποίηση, τόσο που δυσκολεύομαι να την ορίσω, γιατί φοβάμαι μήπως ο ορισμός της την κάνει να χάσει το νόημα της, βάζοντας την σε “γήινα καλούπια”, μετουσιώνοντας την σε κάτι κατώτερο από αυτό το “ύψιστο” που “είναι”. Η ποίηση λειτουργεί για μένα και παρηγορητικά, και θεραπευτικά, και επαναστατικά, και όχι μόνο. Είναι τρόπος έκφρασης και τρόπος ζωής.

 

-39 ποιήματα… ένα πεδίο καταγραφής εμπειριών, μια κιβωτός συναισθημάτων, απωλειών, αποφάσεων, ανθρώπινων διαψεύσεων;

Όλα αυτά μαζί…Η ποίηση για να γεννηθεί χρειάζεται πρωταρχικά την “ψυχή”• είναι “βιωμένη εμπειρία”, “στοχασμός” και “τραύμα”, “ευαισθησία” και “ενσυναίσθηση”, “παλμός”, “ρυθμός” και “συγκίνηση”. Είναι “επανάσταση”. Τα ποιήματα μου αντικατοπτρίζουν τον εσωτερικό μου κόσμο. Είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα μου, η χαρά, η πληγή, το παράπονο, ο θυμός, η οργή, το όνειρο και η φαντασία μου, και είναι και όσα δεν μπορώ με άλλο τρόπο να πω. Είναι ένα παιχνίδι λέξεων, μια κιβωτός συναισθημάτων και πολυσήμαντων νοημάτων, ένα γόνιμο πεδίο ανακάλυψης και εξερεύνησης του εαυτού, αλλά και ένα ανοιχτό πεδίο επικοινωνίας με τους άλλους. 39 ποιήματα συνθέτουν την ποιητική μου συλλογή: «Κόκκινες λέξεις», και ονομάζεται έτσι επειδή οι λέξεις της είναι βαμμένες με “κόκκινο χρώμα”. Χρώμα “κόκκινο”, όπως είναι το αίμα όταν διψάει για ζωή. Όταν βουτάει στην πληγή. Όταν ορμάει και παραδίδεται στον έρωτα αμαχητί. Όταν θυμώνει, όταν φοβάται και θρηνεί. Όταν θυμάται…Ο έρωτας, ο πόλεμος, το πάθος για ζωή, η υπέρβαση της ασθένειας, του ψυχικού και σωματικού πόνου, οι ανθρώπινες σχέσεις, οι νοσταλγικές μνήμες και τα βαθιά συναισθήματα, αλλά και η αντίδραση απέναντι σε φλέγοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και αδικίες συνιστούν τις «Κόκκινες λέξεις» μου.

 

-Νιώθεις ότι μετουσίωσες την οδύνη σε αδιάκοπη δράση;

Η ποίηση πηγάζει από το “τραύμα”, όπως έλεγε και η αγαπημένη μου ποιήτρια, Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ. Η ποίηση μου πηγάζει από το “τραύμα”, το οποίο προσπαθώ να θεραπεύσω μετουσιώνοντας το σε αδιάκοπη δημιουργική δράση. Μου φαίνεται πως η ποίηση από την φύση της φέρει μια μελαγχολία και γράφεται από εσωστρέφεια, στοχασμό και μοναχικότητα.

 

-Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι έλεγε πως: «η ζωγραφική είναι ποίηση που βλέπεται, αλλά η ποίηση είναι ζωγραφική που ακούγεται». Έκανες έναν ζωγραφικό πίνακα να ακουστεί;

Συχνά μου λένε, όσοι διαβάζουν τα ποιήματα μου, πως είναι γεμάτα από εικόνες και συναισθήματα, ότι θυμίζουν ζωγραφικά έργα κεντημένα από λέξεις. Από όσα βλέπω γύρω μου διαπιστώνω πως η ποίηση “δεν ακούγεται” παρά μόνο όταν βρίσκει το κοινό της. Για έναν ποιητή, για κάθε δημιουργό γενικότερα, το να μπορέσει να επικοινωνήσει το έργο του και να βρει το κοινό του είναι το ζητούμενο. Σε μία εποχή που η αδιαφορία, ο σελεμπριτισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η επιφανειακή και υλιστική προσέγγιση της ζωής και η αποχαύνωση της μαζικής, λαϊκής κουλτούρας κυριαρχούν είμαι ευγνώμων για μένα και για όσους δημιουργούς συνεχίζουν ακάθεκτοι να παράγουν πνευματικό έργο. Δεν είναι εύκολο, αντιθέτως είναι εξαιρετικά δύσκολο και επίπονο, συχνά δυσβάσταχτο. Είναι θαυμαστό το να είσαι καλλιτέχνης και να βαδίζεις “κόντρα στο ρεύμα” με “επίγνωση”, οπλισμένος με την ψυχή, το μυαλό, την καρδιά, το όνειρο και την αλήθεια σου.

-Σε ταξιδεύω με τις λέξεις του νομπελίστα ποιητή μας  Γιώργου Σεφέρη…εν τέλει «Η ποίηση είναι εκείνος ο εαυτός σου που δεν κοιμάται ποτέ»;

Η ποίηση είναι εκείνος ο εαυτός μου που δεν κοιμάται ποτέ – πέραν από μεταφορικά και κυριολεκτικά – μιας που η δημιουργική έμπνευση με επισκέπτεται συνήθως τα βράδια και με ξενυχτά. Και γενικότερα όμως, θα έλεγα, πως δεν κοιμάμαι ποτέ, μιας που λειτουργώ σαν επάγρυπνος παρατηρητής του “έσω” και του “έξω” κόσμου και των πάσης φύσεως καταστάσεων που διαδραματίζονται σε αυτούς. Τα ερεθίσματα που λαμβάνω στις ανοιχτές μου κεραίες, με οδηγούν στην συγγραφή, και τα ποιήματα που γεννιούνται – προϊόντα σκέψεων, συναισθημάτων και φαντασίας – γράφονται άλλοτε μέσω της αυτόματης γραφής κι άλλοτε μέσω της ελεγχόμενης και της συνειδητής. Τα ποιήματα μου άλλοτε αγαπούν, άλλοτε μισούν και άλλοτε διαμαρτύρονται.

 -Όταν η ποίηση συμπορεύεται με την αλήθεια του βίου του δημιουργού γίνεται ισχυρότερη;

Πιστεύω πως ο ποιητής πρέπει να είναι αυθεντικός και να γράφει “με” και “από” την “αλήθεια” του.

 

-Θα χρησιμοποιήσω δικές σου «κόκκινες λέξεις», από μια παλαιότερη συνέντευξη μας. Η ποιητική υπόσταση σου είναι μια ακόμα καλλιτεχνική διαδρομή ή μια εσωτερική αναζήτηση πραγμάτων για να ορθώσεις ανάστημα και να συνεχίσεις την διαδρομή, με το κεφάλι ψηλά για μια ακόμα «νίκη», μια «συγκίνηση» και ένα «μεγαλείο» ολοδικό σου πολύτιμο;

Αισθάνομαι πως στην ποιητική μου συλλογή «Κόκκινες λέξεις» “έγραψα” και “είπα”, όσα ήθελα να πω. Τώρα, συνεχίζω να γράφω ποιήματα, με στόχο ένα δεύτερο βιβλίο. Ακόμα, έχω στα σκαριά και ένα διήγημα με αντιπολεμικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζω να ορθώνω ανάστημα και να απολαμβάνω την ζωή, δίνοντας αξία στην ίδια την διαδρομή!

 

-Πιστεύεις ότι κατάφερες μέσα από την ποιητική σου αυτή συλλογή να επουλώσεις τα «τραύματα» σου;

Η ποίηση είναι για μένα πρωταρχικά τρόπος έκφρασης και τρόπος ζωής. Η επούλωση των «τραυμάτων» μου, μέσω της συγγραφής, δεν είναι ο “αυτοσκοπός” που κινεί την δημιουργική διαδικασία. Θέλω να πω, πως δεν χρησιμοποιώ τον ποιητικό λόγο ως ψυχοθεραπευτικό μέσο, αλλά ως εκφραστικό. Βέβαια, η επούλωση των «τραυμάτων» μου, μέσω της συγγραφής, μπορεί και να προκύψει ~ σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως στα ποιήματα μου που έχουν έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο.

 

-Το ποιητικό σου αποτύπωμα δεν είναι απλά ένα “προϊόν”, αποτελεί ένα μοναδικό “ψυχικό αποτύπωμα”;

Στα ποιήματα μου βάζω “ψυχή” και “στοχασμό”, “συναίσθημα”, “αλήθεια” και “πάθος”, όπως και “φαντασία”. Σίγουρα κάποιος μπορεί να με γνωρίσει καλύτερα διαβάζοντας τα ποιήματα μου, καθώς φέρουν το δικό μου “ψυχικό αποτύπωμα”.

 

 -Για το ποίημα: «Η ισχιαλγία μου» η  καθηγήτρια Δρ. Μαρία Αθανασέκου, έγραψε ότι η γραφή του δεν είναι έμπνευση, αλλά επείγουσα ανάγκη επιβίωσης. Ενώ γύρω σου ο κόσμος κραύγαζε, μέσα σου κυριαρχούσε μια εκκωφαντική απόγνωση, που δεν μπορούσε να κρυφτεί. Πόσες εκκωφαντικές σιωπές βίωσες από τότε;

Η αγαπημένη μου καθηγήτρια, δρ Μαρία Αθανασέκου, “διάβασε” την “ψυχή” των ποιημάτων μου, όπως και την “δική” μου. Πραγματικά με συγκίνησε…Το συγκεκριμένο ποίημα με τίτλο: «Η ισχιαλγία μου» είναι ένα καθαρά αυτοβιογραφικό ποίημα, στο οποίο περιγράφω με ρεαλιστικό, αλλά και με σουρεαλιστικό τρόπο – καθώς και με το καυστικό χιούμορ που με χαρακτηρίζει – την περιπέτεια που βίωσα με την “ισχιαλγία” μου, ένα πρόβλημα υγείας που με ταλαιπώρησε έντονα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καταλήγοντας σε ένα μεγάλο και σοβαρό χειρουργείο. Το πρόβλημα αυτό ξεκίνησε κάποιους μήνες μετά από την γέννηση της κόρης μου, και όπως καταλαβαίνετε πέρασα δύσκολα, και ακόμα και σήμερα συνεχίζω να αναρρώνω. Οι εκκωφαντικές σιωπές είναι δύσκολες, γιατί μέσα σ’ αυτές ακούς μοναχά τον εαυτό σου. Πρέπει να παλέψεις και να αναμετρηθείς μαζί του. Πρέπει να βρεις το κουράγιο, το σθένος, το θάρρος, αν θες, μέσα από τις στάχτες του να τον ξαναγεννήσεις τον εαυτό σου, όσες φορές κι αν χρειαστεί• ξανά και ξανά. Οι εκκωφαντικές σιωπές, τελικά, σε οδηγούν στο να βρεις το κέντρο της ψυχής σου• είναι θησαυροί φτιαγμένοι από σκοτάδι και φως.

Η ισχιαλγία μου

Σκυμμένη για ώρα στις χειμωνιάτικες κάλτσες μου,
αυτές τις ζεστές,
που τις πήρα για φιγούρα
και τελικά τις φοράω μονάχα στο σπίτι
περιμένω τον βραστήρα να ετοιμάσει το καυτό νερό.

Για τι άλλο;
Μα για να γεμίσω την θερμοφόρα μου!

Σκέφτομαι πως η ισχιαλγία μου
ήταν η κακιά η ώρα μου
η μαύρη κατάρα η φριχτή
και των εχθρών η ευχή!

Γυρνάω και την βάζω στη μέση μου
και ξεκινάω να γράφω,
με την τηλεόραση
και την απελπισία
στο τέρμα.

Αναρωτιέμαι αν υπάρχει αυτή,
τούτη την στιγμή,
αυτή την ώρα,
κάποιος που να συμπάσχει μαζί μου,
που να πονάει πολύ,
τόσο πολύ
που βαριέται να κλάψει.

Ξέρεις κάτι;
Έχει πάει αργά, πολύ αργά.
Θα πέσω να κοιμηθώ.

Τα λέμε αύριο πάλι!
Με τις βελόνες, τα χαπάκια και το όπιο που αγαπώ.

 

-To ηθικό βάρος των εκδόσεων Νίκας, με τα 75 χρόνια ιστορίας, το έχει μεταξύ άλλων, ο Νικόλαος Νίκας. Ποιος ήταν ο πυλώνας αισθητικής που σε οδήγησε στις συγκεκριμένες εκδόσεις και πόσο σε στήριξαν οι άνθρωποι των εκδόσεων;

Στις σημαντικές, μικρές ή μεγάλες αποφάσεις που λαμβάνω ακολουθώ πάντοτε το ένστικτο μου. Δεν στράφηκα, λοιπόν, τυχαία στον συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο και είμαι χαρούμενη για την συνεργασία μας και τους ευγνωμονώ! Και τον Νικόλαο Νίκα, και την επιμελήτρια του βιβλίου μου και συγγραφέα, Στεύη Τσούτση, καθώς και όλους τους ανθρώπους των εκδόσεων Νίκας που συνέβαλαν στην υλοποίηση του ονείρου μου. Ευχαριστώ επίσης και την μητέρα μου, την εικαστικό Ειρήνη Μονομμάτου, το ζωγραφικό έργο της οποίας κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου μου!

-Το εξώφυλλο του βιβλίου σου είναι μέσο ανάδειξης του έργου σου; Δίνει προστιθέμενη αξία σ’ αυτό;

Το εξώφυλλο του βιβλίου μου κοσμεί το ζωγραφικό έργο της μητέρας μου, Ειρήνης Μονομμάτου, με τίτλο: «Lovers». Το έργο είναι απόλυτα συμβατό με την γενική ατμόσφαιρα των ποιημάτων μου. Η ζωγραφική σύνθεση αναπτύσσεται γύρω από ένα ζωάκι – υβρίδιο βαμμένο με “κόκκινο χρώμα” που θυμίζει κάτι μεταξύ ταύρου και αγελάδας και το οποίο βρίσκεται τοποθετημένο στο κέντρο. Το ζωάκι – υβρίδιο είναι “ιερό”, “δεσποτικό”, και συνάμα “αθώο”, καθώς έχει χαμηλωμένο, σαν σε στάση δέησης το κεφάλι, κι έχει καθάριο βλέμμα στραμμένο προς τον θεατή. Το ζωάκι συμβολίζει τις δυναμικές ποιότητες που αποπνέουν οι “κόκκινες λέξεις” μου, στο σύνολο τους, με το καναρίνι στην ράχη του να συμβολίζει την “εκφρασμένη φωνή” τους. Ίσως το ζωάκι να συμβολίζει, τελικά, την “ψυχή” του “ποιητή” και το καναρίνι την “φωνή” της “ποίησης”, μέσω των “ποιημάτων” μου. Πάνω από το ζωάκι – υβρίδιο και το κίτρινο καναρίνι βρίσκεται στ’ αριστερά μία γυναικεία φιγούρα γυμνή που την προσέχει ένας άγγελος. Ο άγγελος, με φροντίδα, της ακουμπάει με το χέρι του την κοιλιά και με το άλλο προσπαθεί να την στηρίξει επάνω σε ένα πράσινο φύλλο. Σαν να είναι βασίλισσα, μου μοιάζει, που ετοιμάζεται να καθίσει κυριαρχικά στον θρόνο της! Σαν να είναι άλλη Παναγιά, εξανθρωπισμένη, με τον αρχάγγελο πριν να της δώσει τον κρίνο. Η γυναίκα στρέφει το βλέμμα και κοιτάζει κατάματα τον θεατή. Είναι το αρχέτυπο της “γυναίκας”, ως “μητέρα”, ως “μάνα – γη”, “μήτρα” της “ζωής”. Στα ποιήματα μου, ο ρόλος της, δεσπόζει. Ολόγυρα, και μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον, με άνθη, ζωάκια και πουλιά, βλέπουμε ζευγαράκια να ερωτοτροπούν, ανθρώπινες φιγούρες, άντρες και γυναίκες, που έχουν πάντα “νεανική μορφή” ενσαρκώνοντας την δροσάτη “πνοή” του “έρωτα”. Έρωτας και επανάσταση, ευαισθησία και τρυφερότητα, αγνότητα και αθωότητα, ρομαντισμός και λυρισμός• σουρεαλισμός. Στο κέντρο όλων είναι το “αίμα”. Το έργο της μητέρας μου δίνει προστιθέμενη αξία στο βιβλίο μου, όχι μόνο επειδή του ταιριάζει απόλυτα και είναι και εξαιρετικό εικαστικά, αλλά και επειδή είναι το έργο της αγαπημένης μου μητέρας που κοσμεί την πρώτη μου ποιητική συλλογή!

 

-Χάρισε για όσους υποφέρουν ή αναζητούν την αλήθεια, κάποια στροφή ενός από τα ποιήματα σου, ως σφραγίδα μνήμης.

Θα σας χαρίσω ένα απόσπασμα από το ποίημα, με τίτλο: “Θυμώσανε τα πορτρέτα μας, Όλγα!”, το οποίο αναφέρεται στην προσπάθεια απαξίωσης της σύγχρονης Τέχνης και των δημιουργών της εποχής, όπως τελείται στην χώρα μας…

Απόσπασμα ποιήματος:

Δες πώς μας χτυπάνε!
Πώς μας χλευάζουν,
και πώς
μας μηδενίζουν!

Εμάς,
που αφιερώσαμε την ζωή μας στην Τέχνη
ζητώντας για αντάλλαγμα
το
Τίποτα!

Θυμώσανε τα πορτρέτα μας, Όλγα!
Που έμειναν μόνα,
– χωρίς ψυχή –
σε κρύες αίθουσες ονείρων. Τα μαύρα βελούδινα γάντια μας,
βρωμάνε ναφθαλίνη και υγρασία στα υπόγεια.
Κι ας χορεύουμε αγκαλιά εμείς.
Κι ας αφήνουν τα τακούνια μας σημάδια από τις στροφές του χορού στο παρκέ.

Μπορείτε να αποκτήσετε το βιβλίο, μέσα από το site των εκδόσεων ΝΙΚΑΣ και στον σύνδεσμο:
https://www.nikasbooks.gr/manufacturer/864/kalaitzaki-zoyni-nikolena.html

Κυκλοφορεί σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία και φυσικά μπορείτε να το παραγγείλετε και σε όποιο βιβλιοπωλείο επιθυμείτε!

Η Νικολένα Καλαϊτζάκη – Ζούνη είναι Ιστορικός και Κριτικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων και Δημοσιογράφος. Σπούδασε «Ιστορία & Αρχαιολογία» στην Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στην «Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης». Στη συνέχεια, έλαβε εξειδικευμένες επιμορφώσεις: στην «Πολιτιστική Επιχειρηματικότητα», στη «Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων» (ΕΚΠΑ) και στο «Art-Therapy / Θεραπεία μέσω της Τέχνης» (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Είναι κάτοχος του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Σύγχρονες Δημοσιογραφικές Σπουδές» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ, σήμερα, ολοκληρώνει έναν δεύτερο κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών στην «Ειδική Αγωγή» στο Frederick University of Cyprus.

Έχει διακριθεί για την πλούσια δράση της στο πεδίο της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής σκηνής, αναπτύσσοντας συνεργασίες με καταξιωμένους καλλιτέχνες, αλλά και νεότερους, απόφοιτους των Σχολών Καλών Τεχνών της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχει εργαστεί ως επιμελήτρια εκθέσεων σε σημαντικούς πολιτισμικούς φορείς, μουσεία, οργανισμούς και φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης της χώρας (Μουσείο Μπενάκη, Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, Κέντρο Έρευνας – Μουσείο Τσιτσάνη, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αλίμου, Δημοτική Πινακοθήκη Αμαρουσίου, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Τσιχριτζή, Κέντρο Τέχνης Καστέλας, Φεστιβάλ Δρόμοι Πολιτισμού Αργολίδας, Athens Biennale, Art – Athina, Art – Thessaloniki κ.ά), ενώ έχει επιμεληθεί πλήθος εκθέσεων σε γνωστές γκαλερί της Αθήνας, και της χώρας, ευρύτερα. Το 2021 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης Trento Art Festival. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος του συλλόγου «Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου, Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Πειραιά», ενώ από το 2019 είναι μέλος της AICA Ελλάδος (Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης).

Το 2021 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης Trento Art Festival. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος του συλλόγου «Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου, Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Πειραιά», ενώ από το 2019 είναι μέλος της AICA Ελλάδος (Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης).