Πρόσκοποι Καλαμακίου: Λουκιανός Παπαδόπουλος (Αρχηγός): O προσκοπισμός είναι τρόπος ζωής!
Γράφει η Ζέτα Φλισκανοπούλου
«Καθήκον προς τον εαυτό μας», «καθήκον προς τους άλλους» και «καθήκον προς τον Θεό». Αυτές είναι οι τρείς αρχές που αντιπροσωπεύουν τους θεμελιώδεις νόμους και τα πιστεύω του προσκοπισμού. Η Υπόσχεση του Προσκόπου «Υπόσχομαι στην τιμή μου, να εκτελώ το καθήκον μου προς το Θεό και την πατρίδα, να βοηθώ κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση και να τηρώ τον νόμο των Προσκόπων» είναι η φιλοσοφία ενός συστήματος που βασίζεται στην αυτοεκπαίδευση, την προοδευτικότητα και την αυτενέργεια.
Συναντήσαμε τον Αρχηγό των Προσκόπων Καλαμακίου, Λουκιανό Παπαδόπουλο και μιλήσαμε για τον Προσκοπισμό, αυτή την εθελοντική, παιδαγωγική, παγκόσμια κίνηση που σήμερα περιλαμβάνει 54εκ. μέλη σε περισσότερες από 220 χώρες. Κρατήσαμε κάθε του λέξη «Ο προσκοπισμός είναι ένας τρόπος ζωής, μ’ ένα μεγάλο φάσμα ενασχόλησης και μια συνεχή προσφορά στον άνθρωπο». Με ανεξαρτησία, ελευθερία και σεβασμό, όποιος έχει ζήσει στους Προσκόπους μπορεί με περηφάνια να πει: «Μια φορά πρόσκοπος, πάντα πρόσκοπος».
-Το 1ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Καλαμακίου ιδρύθηκε το 1948. Για περισσότερα από 70 χρόνια οργανώνονται εθελοντικά και αφιλοκερδώς δραστηριότητες για παιδιά και νέους. Είναι μεγάλο το βάρος του να συνεχίσετε επιτυχημένα αυτό που δημιούργησε μια παρέα νέων ανθρώπων πριν τόσα χρόνια;
Δεν θα έλεγα ότι είναι βάρος, θα έλεγα ότι είναι μια ευχάριστη ευθύνη αλλά και τιμή ώστε να κρατήσουμε την παρέα των Ενηλίκων Στελεχών ζωντανή. Στην ουσία καλούμαι να το κάνω αυτό ως Αρχηγός του Συστήματος και το βλέπω σαν μια ευχάριστη διαδικασία.
-Να υποθέσω ότι σε όλο αυτό υπάρχει μια συνέχεια. Στο παρελθόν μπορεί στο ίδιο Σύστημα να έχουν δράσει γονείς ή και παππούδες παιδιών;
Σίγουρα υπάρχει μια συνέχεια. Ο προσκοπισμός κάνει κύκλους. Ξεκινάει ένα παιδί στο Σύστημα μας από Λυκόπουλο (7-11 ετών), μετά συνεχίζει στην ομάδα Προσκόπων (11-15 ετών), έπειτα στην Κοινότητα Ανιχνευτών (15-18 ετών) και στη συνέχεια επιλέγει μεταξύ Προσκοπικού Δικτύου (18-26 ετών) ή Ενηλίκων Στελεχών (18+ ετών). Ενεργή δράση έχει η Επιτροπή Κοινωνικής Συμπαράστασης και βέβαια η Ένωση Παλαιών Προσκόπων. Ο προσκοπισμός δεν σταματά ποτέ!
–Yπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ Προσκόπων και Ναυτοπροσκόπων;
Είμαστε όλοι Πρόσκοποι, η διαφορά υπήρξε κατά το παρελθόν στο κομμάτι της ειδικότητας που επέλεγε κάθε Σύστημα. Υπήρχαν Ναυτοπρόσκοποι, Αεροπρόσκοποι, Πεζοπρόσκοποι και Δασοπρόσκοποι. Όλοι πια κάνουμε δραστηριότητες όλων των ειδικοτήτων. Εμείς είμαστε παράλιο Σύστημα, άρα είμαστε Ναυτοπρόσκοποι.
-Αγέλη Λυκοπούλων, Ομάδα Προσκόπων, Κοινότητα Ανιχνευτών, Προσκοπικό Δίκτυο, Ενήλικα Στελέχη. Ποιά είναι η σπουδαιότητα αυτής της ιεραρχίας;
Αρχικά δεν υπάρχει ιεραρχία, υπάρχει μια ηλικιακή μετάβαση από το ένα τμήμα στο άλλο. Ο προσκοπισμός έχει κανόνες που έθεσε ο ιδρυτής του Μπέηντεν Πάουελ και στοιχειώδεις Αρχές. Πάνω σ’ αυτές τις Αρχές λειτουργεί κάθε Σύστημα σε κάθε γειτονιά.
–Toνίζεται στην σελίδα σας ότι το Σύστημα σας αποτελεί το μόνο Σύστημα Προσκόπων της περιοχής και λειτουργεί επίσημα με την αναγνώριση του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων. Υπάρχει ιδιαίτερος λόγος που γίνεται αναφορά σ’ αυτό;
¨Όντως υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Στο παρελθόν υπήρξαν διάφορες ομάδες στον Άλιμο, που ονομάστηκαν «Πρόσκοποι» ή «προσκοπικό σώμα». Είμαστε το Σύστημα Προσκόπων που έχουμε την αρμόδια άδεια λειτουργίας από το ΣΕΠ (Σώμα Ελλήνων Προσκόπων). Σημειωτέον ότι όταν ιδρύθηκε το Σύστημα μας υπήρχε η κοινότητα Καλαμακίου, για αυτό εθιμοτυπικά κρατήσαμε το ‘Καλαμακίου’ και δεν πήραμε το όνομα του Δήμου, όπως συνηθίζεται στις υπόλοιπες περιοχές.
-Πριν λίγο καιρό συμμετείχατε στον Παγκόσμιο Jota–Joti ήρθατε σε επαφή με Προσκόπους απ’ όλο τον κόσμο και ανταλλάξατε ιδέες και δράσεις. Με ποιο τρόπο επιτεύχθηκε όλη αυτή η διαδικασία;
Γίνονται συχνά δράσεις που εμπλέκονται Πρόσκοποι από πολλές χώρες και ο σκοπός είναι να δείξουμε την παγκόσμια συναδέλφωση και τις κοινές μας αξίες. Αυτή ήταν μια παγκόσμια δράση, με τη συμμετοχή 220 χωρών. Από το Παγκόσμιο Γραφείο Προσκοπισμού (WOSM) δόθηκαν κάποιες αποστολές, που όσα τμήματα συμμετείχαν, έπρεπε να υλοποιήσουν. Κάθε χρόνο η θεματολογία είναι διαφορετική. Φέτος το θέμα ήταν ‘Η προσφορά στον συνάνθρωπο’ και τα πράγματα που μπορείς να κάνεις στην καθημερινότητα για να αντιμετωπίσεις τον Κορωνοιό. Υπήρχε μια τεράστια λίστα επιλογών, πραγματοποιήσαμε όσες πιο πολλές μπορούσαμε μέσα σ’ ένα Σαββατοκύριακο.
-Ποια είναι τα κύρια θέματα που ασχολείστε; Ας πούμε υπάρχουν μέσα σ’ αυτά στοιχεία ναυτιλίας, σχοινιά-κόμποι-δεσίματα, ναυαγοσωστική για αρχάριους, κωπηλατικοί έξοδοι;
Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο φάσμα ενασχόλησης. Σκοπός μας είναι μέσα από δραστηριότητες που αφορούν στη σωματική αγωγή, την πνευματική καλλιέργεια, τις τεχνικές δεξιότητες, την ανακάλυψη της ζωής της υπαίθρου, την πολιτιστική μας κληρονομιά και την προσφορά στον συνάνθρωπο, τα παιδιά να αποκτούν ερεθίσματα και βιώματα που διαμορφώνουν αυριανούς ενεργούς πολίτες.
-Ποια είναι τα πιο γνωστά προσκοπικά ρητά;
Έσο Έτοιμος και Αιέν Αριστεύειν. Το 2ο δοσμένο από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στους Έλληνες Προσκόπους.
-Η προσκοπική στολή είναι ένα ευρέως αναγνωρισμένο χαρακτηριστικό του προσκοπισμού. Ποιό είναι το διακριτικό σήμα σας και τι συμβολίζει;
Η έννοια της στολής έχει ένα συμβολικό πλαίσιο, βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ότι έχουν ενταχθεί σε μια παρέα όπου δεν υπάρχουν διακρίσεις. Σήμα μας είναι το Τριφύλλι, εμπνευσμένο από το fleur de lis, όπου εκείνα τα χρόνια χρησιμοποιούνταν στην πυξίδα για να συμβολίζει το Βορρά. Επίσης, το Παγκόσμιο Γραφείο των Προσκόπων έχει σαν σήμα ένα τριφύλλι, μ’ έναν κύκλο από σκοινί και ένα σταυρόκομπο που συμβολίζει την Παγκόσμια προσκοπική αδελφοσύνη και ενότητα.
-Τι γνώσεις πρέπει να έχουν οι Πρόσκοποι όταν είναι στην φύση για να μπορούν να επιβιώσουν;
Οι Πρόσκοποι μαθαίνουν να διαβιώνουν στην φύση, δεν επιβιώνουν. Όταν βγήκε το Survivor, το παιχνίδι αυτό επιβίωσης, άρχισαν όλοι να μιλάνε για επιβίωση. Αυτά που έκαναν στο συγκεκριμένο παιχνίδι, τα επτάχρονα παιδιά του προσκοπισμού γνωρίζουν να τα κάνουν. Να φτιάξουν τα σακίδια τους, να στήσουν σκηνές, να ανάψουν φωτιά, να μαγειρέψουν, να περπατήσουν με τον σωστό τρόπο και με ασφάλεια στο βουνό, να προβλέψουν τον καιρό, να προσανατολιστούν. Τα παιδιά μαθαίνουν στις συναντήσεις μας μεταξύ άλλων να είναι έτοιμα να διαβιώσουν στην ύπαιθρο.
-Εννοείς ότι μια παρέα Προσκόπων όλα αυτά θα τα είχε κάνει πιο γρήγορα, αποτελεσματικά και με καλύτερη διάθεση, απ΄ ότι οι παίκτες του survivor;
Αυτά που βλέπαμε στο Survivor είναι αστεία. Μια παρέα Προσκόπων θα τα είχαν καταφέρει καλύτερα. Δεν θα είχαν στιγμές έντασης και θα πέρναγαν πιο ευχάριστα. Ακόμα και στην Ομάδα Προσκόπων, ο υπεύθυνος της κάθε Ενωμοτίας (η Ομάδα απαρτίζεται από μικρότερες παρέες παιδιών 11-15 ετών, τις λεγόμενες Ενωμοτίες), αναδεικνύεται ανάλογα με την αξία του, από την ίδια την ενωμοτία. Οι Πρόσκοποι, έχουν τις τεχνικές δεξιότητες να τα καταφέρουν και υπάρχουν και τα οπτικοακουστικά βίντεο μας, που το αποδεικνύουν.
–Yπάρχουν 10 άρθρα του Νόμου ενός Προσκόπου. Αν σου ζητούσα ανάμεσα σ΄αυτά να επιλέξεις ένα. Ποιό θεωρείς πιο σημαντικό;
Δεν είναι θέμα επιλογής και αγαπημένου. Ο προσκοπισμός είναι τρόπος ζωής. Όλα συνδέονται μεταξύ τους.
-Ο προσκοπισμός χωρίς διάκριση καταγωγής-φυλής ή πίστης συμβάλει στην ανάπτυξη των νέων σωματικά, διανοητικά, κοινωνικά μέσω της αλληλοεκπαίδευσης με έμφαση στην υπαίθρια ζωή. Πόσο ανάγκη το έχουν αυτό οι νέοι άνθρωποι;
Καταρχήν η φύση είναι το ιδανικό μέρος για να αναπτυχθεί ένα παιδί. Όπως λόγου χάρη και στο Μοντεσσοριανό σύστημα εκπαίδευσης που έχει μότο «βοήθησε με να το κάνω μόνος μου», το παιδί μαθαίνει να είναι ανεξάρτητο, έτσι και στους Προσκόπους, η ανεξαρτησία, η ελευθερία με όρια και ο σεβασμός για την φυσική και ψυχολογική ανάπτυξη ενός παιδιού, αποτελεί προτεραιότητα. Τα παιδιά μέσα από το προσκοπικό παιχνίδι μαθαίνουν να εκτιμούν τα απλά πράγματα και να ανακαλύπτουν ξεχασμένες αξίες.
–Πόσο διαφοροποιήθηκε η δράση σας μετά τον covid 19;
Στον προσκοπισμό πρώτο μέλημα μας είναι η ασφάλεια. Φέτος ξεκινήσαμε πιο αργά τις συγκεντρώσεις μας, που είναι 4 δίωρες συναντήσεις τον μήνα, εκτός τις μονοήμερες ή διήμερες εκδρομές μας, για να δούμε πως κινούνται τα πράγματα με την πανδημία και να πάρουμε τα ανάλογα μέτρα. Ήμασταν ήδη χωρισμένοι σε τμήματα αλλά όταν χρειάστηκε να σπάσουμε σε μικρές παρέες των 9 ατόμων, αυτό ήταν δύσκολο, γιατί χρειαζόμασταν περισσότερους ενήλικες να βοηθάνε στις δραστηριότητες. Μετά και τα τελευταία μέτρα, θεωρήσαμε πιο σωστό να κλείσουμε νωρίτερα για να επιστρέψουμε στο μέλλον πιο γρήγορα στην καθημερινότητα.
-Ποια είναι η αποστολή του προσκοπισμού; Nα συνεισφέρει μέσω ενός συστήματος αξιών βασισμένο στην Προσκοπική Υπόσχεση και τα άρθρα του Νόμου;
Αποστολή του προσκοπισμού είναι να συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών που βασίζεται στην Προσκοπική Υπόσχεση και στο Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται ως άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία. Ο προσκοπισμός είναι εθελοντική, πολιτική, μη κομματική, παιδαγωγική κίνηση για νέους ανθρώπους, ανοικτή σε όλους χωρίς διακρίσεις.
-Ποια ανάγκη σε οδήγησε στον προσκοπισμό και τι είναι σημαντικό ως αρχηγός να μεταφέρεις στα παιδιά που τον επιλέγουν;
Ξεκίνησα στον προσκοπισμό ως Λυκόπουλο, σταμάτησα για αρκετά χρόνια και επέστρεψα ως ενήλικας στο Σύστημα γιατί ένιωσα την ανάγκη να συνεισφέρω στην δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. Στα Ενήλικα Στελέχη, βρήκα παλιούς φίλους, η παρέα με κράτησε και με εξέλιξε. Αυτό που προσπαθούμε όλοι τα Ενήλικα Στελέχη , όχι μόνο εγώ, είναι να καταφέρουμε τα παιδιά να μας βλέπουν σαν τον μεγάλο τους αδελφό. Ζητούμενο είναι να μας δείχνουν τον αληθινό τους εαυτό και εμείς να βοηθάμε στην διαπαιδαγώγηση τους και να είμαστε πρότυπα τους. Εμείς στους Προσκόπους όταν θέλουμε να περάσουμε ένα μήνυμα λέμε μια ιστορία, οπότε θα μου επιτρέψετε εδώ να πω μια: Αν κάποιος σου προσέφερε δύο δώρα και σου έλεγε να επιλέξεις, το ένα είχε ένα φανταχτερό περιτύλιγμα και το άλλο ήταν σε ένα παλιόκουτο, προφανώς και θα επέλεγες αυτό με το φανταχτερό περιτύλιγμα. Η αξία όμως του δώρου δεν κρίνεται από το περιτύλιγμα αλλά από το περιεχόμενο. Έτσι λοιπόν και ο προσκοπισμός μπορεί επιφανειακά να μην περιλαμβάνει ανέσεις και φανταχτερές καταστάσεις αλλά προσφέρει ουσιαστικές εμπειρίες ζωής.
-Οι γονείς είναι δεκτικοί σε αυτή την προσπάθεια σας, έχουν ενεργό ρόλο;
Είναι σημαντικό να υπάρχει μια ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ μας και να είναι και οι γονείς κοντά για να καταλαβαίνουν τι κάνουμε. Πολλές φορές με την εμπειρία μας και την συναναστροφή με τα παιδιά ανακαλύπτουμε πράγματα που κάποιος γονιός δεν τα έχει εντοπίσει, εκεί με μεγάλη προσοχή γίνεται η σχετική προσέγγιση ώστε να διασφαλίζεται η ακεραιότητα και η ασφάλεια του προγράμματος. Οι γονείς γνωρίζουν ποιοι είμαστε και τι προσφέρουμε εθελοντικά. Κάθε μας ενέργεια έχει ένα αποτέλεσμα και κάθε παιχνίδι κρύβει έναν παιδαγωγικό στόχο.
-Τι ήταν αυτό που σου έλειψε τα χρόνια που απείχες από το Σύστημα;
Ως Αρχηγός ξεκίνησα να οργανώνω τις εκδρομές για την ομάδα Προσκόπων και πραγματικά ζήλεψα για όλα αυτά που δεν έζησα. Βρήκα μαγική την διαδικασία της εκδρομής και όσα ανακαλύπτεις μέσα απ’ αυτή. Ζεις έντονα, αληθινά , ξεχνάς τα προβλήματα σου, γνωρίζεις τον εαυτό σου και τους άλλους. Κάνεις αληθινές και πολύ δυνατές φιλίες. Να σκεφτείς ότι μ’ έναν φίλο πρόσκοπο από τα παλιά, αναπτύξαμε τόσο ουσιαστική σχέση και φιλία που βάφτισα το παιδί του.
–Σε αυτή την δύσκολη περίοδο που διανύουμε και οι περισσότεροι έχουν αποτύχει στην αγάπη προς τον συνάνθρωπο, το να ασχοληθεί κανείς με τον προσκοπισμό είναι και ένα διέξοδο; Oι θεμελιώδης αρχές του, καθήκον προς τον Θεό, προς τους άλλους και προς τον εαυτό μας, αποτελεί μάθημα ζωής;
Καταρχήν δεν αποτελεί μάθημα ζωής, γιατί απλά είναι τρόπος ζωής. Είμαστε μια κίνηση με 110 χρόνια συνεχόμενης προσφοράς στον άνθρωπο. Ο προσκοπισμός δεν αποσκοπεί στο να προβληθεί μέσα από το έργο του, για αυτό τον λόγο και η κοινωνική προσφορά μας δεν καταγράφεται από κάμερες, δεν είναι αυτοσκοπός μας. Οι Πρόσκοποι ήταν στην πρώτη γραμμή στο μεταναστευτικό, στις φωτιές στην Πάρνηθα όπου έδειχναν τα μονοπάτια για να φτάσουν οι πυροσβέστες σε δύσκολες εστίες. Όπου υπάρχει ανάγκη προς τον συνάνθρωπο, οι Πρόσκοποι είναι μπροστά
